ΗΓΕΜΩΝ ΕΚ ΔΥΤΙΚΗΣ ΛΙΒΥΗΣ

Του Αλέξανδρου Μαυρικάκη

Το  περιστατικό είναι γνωστό. Πολιτευτής στην αγωνία του να κερδίσει κάποια δημοσιότητα, αντί να κριτικάρει ομιλία υπουργού,  σχολίασε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έναν πίνακα (αντίγραφο) που βρισκόταν ακριβώς πίσω από τον ομιλούντα,  επειδή  όπως γράφει, τον προκάλεσε όχι η ομιλία αλλά το θέμα του πίνακα!  Αγνοώντας, όπως φαίνεται, πως ο πίνακας (Ξαπλωμένο γυμνό με διπλωμένα χέρια, πίσω από το κεφάλι της, 1917, Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό Μουσείο)  είναι του γνωστού και μεγάλου ζωγράφου Μοντιλιάνι, θεώρησε πως επρόκειτο για φωτογραφία καλλίγραμμου μοντέλου (ή κάτι παρόμοιο). 

Η εύλογη απορία είναι αν αντί του εν λόγω πίνακα,  βρισκόταν ένας πίνακας του  Έγκον Σίλε ή ο «La Douleur» του Πάμπλο Πικάσο ή ακόμα ένας πίνακας της γιαπωνέζας   Κατσουσίκα Χοκουσάι, τι θα έπρεπε να γίνει; Θα έπρεπε να  κληθεί η αντιτρομοκρατική;

Ο Καβάφης στο ποίημα «Ηγεμών εκ Δυτικής Λιβύης» γράφει:

«Άρεσε γενικώς στην Aλεξάνδρεια,
τες δέκα μέρες που διέμεινεν αυτού,
ο ηγεμών εκ Δυτικής Λιβύης
Aριστομένης, υιός του Μενελάου.

 Ως τ’ όνομά του, κ’ η περιβολή, κοσμίως, ελληνική.
Δέχονταν ευχαρίστως τες τιμές, αλλά
δεν τες επιζητούσεν• ήταν μετριόφρων.
Aγόραζε βιβλία ελληνικά,
ιδίως ιστορικά και φιλοσοφικά.
Προ πάντων δε άνθρωπος λιγομίλητος.
Θάταν βαθύς στες σκέψεις, διεδίδετο,
κ’ οι τέτοιοι τόχουν φυσικό να μη μιλούν πολλά.»

Ο «ηγεμών» του Καβάφη είναι ένα τυπικό φαινόμενο αλλοτριωμένου ανθρώπου, ενός μεταμφιεσμένου συνειδητά σε κάτι άλλο από αυτό που είναι, που κυκλοφορεί με βιβλία ιστορικά και φιλοσοφικά που δείχνουν σκεπτόμενο άνθρωπο (Γεωργουσόπουλος).

Και συνεχίζει:

«Μήτε βαθύς στες σκέψεις ήταν, μήτε τίποτε.
Ένας τυχαίος, αστείος άνθρωπος.
Πήρε όνομα ελληνικό, ντύθηκε σαν τους Έλληνας,
έμαθ’ επάνω, κάτω σαν τους Έλληνας να φέρεται•
κ’ έτρεμεν η ψυχή του μη τυχόν
χαλάσει την καλούτσικην εντύπωσι
μιλώντας με βαρβαρισμούς δεινούς τα ελληνικά,
κ’ οι Aλεξανδρινοί τον πάρουν στο ψιλό,
ως είναι το συνήθειο τους, οι απαίσιοι.

Γι’ αυτό και περιορίζονταν σε λίγες λέξεις,
προσέχοντας με δέος τες κλίσεις και την προφορά•
κ’ έπληττεν ουκ ολίγον έχοντας
κουβέντες στοιβαγμένες μέσα του».

Συγχρόνως δείχνουν ένα άνθρωπο  που μιμείται και φοβάται να μη χαλάσει την καλούτσικη εντύπωση (Γεωργουσόπουλος).

           Aν ο Καβάφης ζούσε σήμερα θα έγραφε και πάλι για «ηγεμόνες»  αμαθείς και απαίδευτους που επειδή οι συγκυρίες τους ανέδειξαν στο δημόσιο βίο, προσπαθούν «να μην τους πάρουν οι Αλεξανδρινοί στο ψιλό» αλλά δεν τα καταφέρνουν. Υπάρχουν «ηγεμόνες»  σε όλα τα κόμματα, με λαμπρές σπουδές αλλά χωρίς παιδεία, που αγωνιούν να  ενταχθούν  στην πολιτική ελίτ, θεωρώντας πως έχουν την εύνοια των θεών (και των μηχανισμών βεβαίως) για να σώσουν την χώρα και τους κατοίκους της. Και επειδή έχουν έλλειμμα πολιτικού λόγου καταφεύγουν σε ευφυολογήματα, λεκτικές επιθέσεις, πομφόλυγες, εξυπνακισμούς και ειρωνικούς ενίοτε σχολιασμούς κυρίως μέσα από το διαδίκτυο. Στο όνομα μιας «μαρκετίστικης» πολιτικής και λόγω έλλειψης επιχειρημάτων, αναδεικνύουν την αμάθεια και την  πολιτική ρηχότητά  τους.

  

Ο  Μοντιλιάνι ζούσε μποέμικη ζωή, κάπνιζε, έπινε αψέντι, πουλούσε έργα του για ελάχιστα χρήματα ή για μια κούπα αλκοόλ και πέθανε  στα 35 του χρόνια.  Στις 3 Δεκεμβρίου 1917 στη γκαλερί του Παρισιού Berthe Weill, έγιναν τα εγκαίνια της πρώτης και μοναδικής, όσο ζούσε, έκθεσης του. Εκτός από τα γυμνά που εξέθετε μέσα στην γκαλερί, ένας πίνακας είχε τοποθετηθεί στην βιτρίνα. Το γεγονός έλαβε μεγάλη δημοσιότητα και λόγω της κοσμοσυρροής και του σκανδάλου η αστυνομία απαγόρευσε την έκθεση.

Εκατό χρόνια μετά και πάλι κάποιοι θεματοφύλακες της ηθικής και συγχρόνως αμαθείς, κατατρέχουν τον καλλιτέχνη επειδή «γίνονται δηλώσεις για την οικονομία με φόντο τον πίνακα αυτό»! Επιβεβαιώνοντας και πάλι τη ρήση του Ξενοφώντα πως «εκείνοι που φαίνονται ότι εκ φύσεως είναι άριστοι, χρειάζονται περισσότερο από τους άλλους την παιδεία»

Ο Αλέξανδρος Μαυρικάκης είναι οικονομολόγος MSc 

alex@staff.teicrete.gr