ΜΝΗΜΗ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ι. ΚΛΑΔΟΥ

Του Γιώργου Βαθιανάκη

Απόθανε και κηδεύτηκε την Παρασκευή 22.12.2017 από την εκκλησία του Αγίου Τίτου στο Ηράκλειο Κρήτης ο επί σειρά ετών Δήμαρχος Ανωγείων Γεώργιος Ιωάννη Κλάδος.

Ο Γιώργης Κλάδος γεννήθηκε στα Ανώγεια της Κρήτης το 1923, όπου και πηγαίνει στο δημοτικό σχολείο. Στη συνέχεια μαθητεύει στο Γυμνάσιο Πόμπιας Ηρακλείου και τελειώνει τις μαθητικές του σπουδές στο Γυμνάσιο Ρεθύμνου. Εγγράφεται στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στη συνέχεια στη Νομική Σχολή του ίδιου Πανεπιστημίου, αλλά δεν κατορθώνει να λάβει πτυχίο, λόγω του εμφυλίου πολέμου. Λαμβάνει μέρος άοπλος στη Μάχη της Κρήτης τον Μάιο του 1941, σε ηλικία 18 ετών, στη θέση «Λατζιμάς» του Ρεθύμνου, υποστηρίζοντας ένοπλους συγχωριανούς του. 

Εντάσσεται στην Εθνική Αντίσταση κατ’ αρχήν ως ανεξάρτητος και στη συνέχεια ως μέλος του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (Ε.Α.Μ.) και της Ενιαίας Πανελλαδικής Οργάνωσης Νεολαίας (Ε.Π.Ο.Ν.) και αναδεικνύεται Γραμματέας της περιοχής Μυλοποτάμου Ρεθύμνου και μέλος του Γραφείου Περιοχής Κρήτης. Αργότερα γίνεται μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (Κ.Κ.Ε.). Το 1944, σε μια κρίσιμη χρονική στιγμή για την Αντίσταση στην Κρήτη, μ’ ένα φλογερό του λόγο εμπνέει τους αντάρτες, για να συνεχίσουν τον αγώνα κατά Γερμανού κατακτητή. Οργανώνει την κλοπή των όπλων από την Υ.Χ. Ανωγείων και με αυτά τα όπλα γίνεται η απελευθέρωση 95 Ανωγειανών γυναικών που κρατούνταν στο φυλάκιο του Γενή Γκαβέ (Δροσιά) Ρεθύμνου από τη γερμανική φρουρά. Αυτός ήταν και ένας από τους λόγους ο Γερμανός διοικητής Κρήτης Μίλλερ διέταξε την ολοκληρωτική καταστροφή των Ανωγείων στις 13 Αυγούστου 1944.

Μετά την απελευθέρωση από τον γερμανικό ζυγό, ακολουθούν και στην Κρήτη οι διώξεις από τις κρατικές δυνάμεις καταστολής και παρακρατικούς κατά των κομμουνιστών και εν γένει των προοδευτικών ανθρώπων. Ο Γιώργης Κλάδος καταφεύγει στα βουνά της Κρήτης και εντάσσεται στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας (Δ.Σ.Ε.) μαζί με την αδελφή του Βαγγελιώ (ψευδώνυμο Μαρία), μέλος του Γραφείου Περιοχής Κρήτης του Κ.Κ.Ε., η οποία βρίσκει τραγικό θάνατο τον Οκτώβριο του 1949 στα Λευκά ΄Ορη (Μαδάρες) της Κρήτης (βλ. Νίκος και Αργυρώ Κοκοβλή Άλλος δρόμος δεν υπήρχε, σελ. 279 επ.). Με τη λήξη του εμφυλίου πολέμου συλλαμβάνεται και εξορίζεται για οκτώ (8) περίπου χρόνια στον ΄Αη Στράτη, Ικαρία και Μακρόνησο.  

Μετά την εξορία εγκαθίσταται οικογενειακώς στην Αθήνα, με την αγαπημένη του Ευαγγελία, το γένος Νενεδάκη (ιστορική – αντιστασιακή οικογένεια του Ρεθύμνου) και ασχολείται με το βιβλίο, προσπαθώντας να ορθοποδήσει. Εντάσσεται στην Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (Ε.Δ.Α.) και αγωνίζεται μέσα από τις γραμμές της. Στη συνέχεια έρχεται στο Ηράκλειο και στις δημοτικές εκλογές του 1965 εκλέγεται Δήμαρχος Ανωγείων, όπου και παραμένει μέχρι τις 21 Απριλίου 1967. Η δικτατορία των συνταγματαρχών τον βρίσκει σχεδόν στα σκαλοπάτια του Δημαρχείου Ανωγείων, όπου τακτοποιεί διάφορους φακέλους και παίρνει μαζί του κρίσιμα έγγραφα. Γνωρίζοντας, ότι η σύλληψή του και η παύση του από τη δημαρχία θα είναι άμεση, περνά στην παρανομία και μένει ασύλληπτος για τα επόμενα χρόνια, κρυπτόμενος σε σπηλιές και σε χαμόσπιτα. Κατά τη διάρκεια της παρανομίας του συνεχίζει τον αγώνα κατά της δικτατορίας, εκδίδοντας και κυκλοφορώντας την παράνομη εφημερίδα «ΞΑΣΤΕΡΙΑ» και είχε ξεκινήσει την προσπάθεια λειτουργίας παράνομου τυπογραφείου στα Ανώγεια, ενέργεια που δεν ευοδώθηκε για τεχνικούς λόγους.

Η διάσπαση του Κ.Κ.Ε., τον Φεβρουάριο του 1968, τον βρίσκει στην παρανομία. Χωρίς δισταγμό θα συνταχθεί με τις απόψεις του Γραφείου Εσωτερικού του Κ.Κ.Ε. Στο 1^ο Συνέδριο του Κ.Κ.Ε. εσωτερικού, το 1975, θα τον βρει στο τιμητικό του προεδρείο και στη συνέχεια εκλέγεται μέλος της Κεντρική του Επιτροπής. Με την διάσπαση του Κ.Κ.Ε. εσωτ., το 1987, θα συνταχθεί με τις δυνάμεις του κόμματος που θα συστήσουν την Ελληνική Αριστερά (Ε.Αρ.). Θα πρωτοστατήσει στην συγκρότηση του «Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου», στον οποίο και θα παραμείνει μετά την διάσπασή του. Με την διάσπαση και του «Συνασπισμού» θα ακολουθήσει εκείνες τις κομματικές δυνάμεις που θα συγκροτήσουν την «Δημοκρατική Αριστερά» (ΔΗΜ.ΑΡ.), στην οποία και θα παραμείνει μέχρι το τέλος της ζωής του.

Η πτώση της δικτατορίας, για να επανέλθομε στον στίβο όπου διακρίθηκε ιδιαίτερα και τον έκανε γνωστό όχι μόνο στην Κρήτη και την Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη, τον βρίσκει πλέον ώριμο και με καλά δουλεμένες τις σκέψεις του και το όραμά του για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Εκλέγεται με πανηγυρικό τρόπο Δήμαρχος Ανωγείων τον Μάρτιο του 1975, παραμένοντας στο αξίωμα του Δημάρχου για τα επόμενα δέκα πέντε (15) χρόνια. Με την εκλογή του θέτει σε εφαρμογή την ιδέα του για τη συνεργασία των Δήμων και των Κοινοτήτων σε επίπεδο Κρήτης και με τη συμπαράσταση του τότε Δημάρχου Σητείας Νικόλαου Πετράκη συστήνεται άτυπα, αφού απουσίαζε το θεσμικό πλαίσιο, ο «Σύνδεσμος Δήμων και Κοινοτήτων Κρήτης», ο οποίος θα λάβει αργότερα την ονομασία «Τοπική ΄Ενωση Δήμων και Κοινοτήτων (Τ.Ε.Δ.Κ.) Κρήτης», αφού στο μεταξύ θεσμοθετείται, μεταξύ των άλλων, επί Υπουργίας Γεωργίου Γεννηματά (1981-1984), και το νέο νομικό πλαίσιο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Οι δημοτικές εκλογές του 1986 θα μπορούσαν για το Ηράκλειο της Κρήτης να είχαν άλλη τροπή. Μπροστά στην αυταρχική δημοτική αρχή του τότε δημάρχου Μανόλη Καρέλλη (ΠΑΣΟΚ), η Ν.Ε. Ηρακλείου του ΚΚΕ εσωτ. απηύθυνε έκκληση στις άλλες δυνάμεις της Αριστεράς και στις οικολογικές ομάδες της πόλης, για μια συμπόρευση και ανατροπή αυτής της πορείας. Είχε προηγηθεί συζήτηση με τον Γιώργη Κλάδο, ο οποίος, αν και είχε τις αντιρρήσεις του, πείστηκε στη συνέχεια για να είναι υποψήφιος δήμαρχος Ηρακλείου. Στις συναντήσεις που είχε η αντιπροσωπεία της Ν.Ε. Ηρακλείου του ΚΚΕ εσωτ. (Βαθιανάκης Γιώργος, Κοπιδάκης Γιαννίκος, Κυριάκης Μανόλης) με την αντίστοιχη του ΚΚΕ κατατέθηκε το όνομα του Γ. Κλάδου. Ο επικεφαλής της αντιπροσωπείας του ΚΚΕ Γιώργος Ματθαιάκης δεν ήταν κατ’ αρχήν αρνητικός, αλλά έπρεπε να έχει την έγκριση της Ν.Ε. του ΚΚΕ, η οποία στην επόμενη συνάντηση απέρριψε την πρόταση για τον Γιώργη Κλάδο. Στη συνέχεια, μετά από πρόταση του ΚΚΕ εσωτ., προκρίθηκε ως υποψήφιος δήμαρχος ο δικηγόρος και αντιστασιακός Δημήτρης Ξυριτάκης και η παράταξη που συγκροτήθηκε κατέλαβε ποσοστό 22,19%, εκλέγοντας τέσσερις δημοτικούς συμβούλους.

Θεωρεί, λοιπόν, ο Γ. Κλάδος, ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση ασκεί καθολική τοπική εξουσία, από το πιο μικρό πρόβλημα που απασχολεί τον δημότη, από το πρόβλημα των απορριμμάτων μέχρι και τα θέματα του πολιτισμού, στα οποία δίδει ιδιαίτερο βάρος, ήδη από την πρώτη του θητεία (1965-67), αναπαριστώντας τον ανωγειανό γάμο με ιδιαίτερα πειστικό τρόπο. Με τη σημαντική συνεργασία του Μάνου Χατζηδάκη, μετά την επανεκλογή του το 1975, καθιερώνει τις «Μουσικές Γιορτές Ανωγείων» με πολυσήμαντο ρόλο στην διατήρηση, ανανέωση και ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, στην ανάδειξη νέων καλλιτεχνών, στη δράση του εναλλακτικού – τουριστικού τουρισμού. Συνεργάζεται με το Υπουργείο Πολιτισμού στη δημιουργία του αρχαιολογικού Πάρκου του Ψηλορείτη και με τον φίλο του και αρχαιολόγο Γιάννη Σακελλαράκη στις ανασκαφές στο Ιδαίον ΄Αντρον και τη Ζώμυνθο, στην αποκατάσταση και συντήρηση των Μητάτων του Ψηλορείτη, για να αναφέρομε τις πιο εμβληματικές ενέργειες του στον τομέα του πολιτισμού.

Ιδρύει Κέντρο Ανοικτής Προστασίας Ηλικιωμένων (Κ.Α.Π.Η.), χωρίς να υπάρχει το νομικό του πλαίσιο, που στη συνέχεια δρα πιλοτικά  στην Κρήτη και την υπόλοιπη Ελλάδα και πρωτοστατεί για την θεσμοθέτησή του από την κεντρική διοίκηση. Δημιουργεί Πολύκεντρο Νεολαίας, Κέντρο Ζωονόσων, για την προστασία των κτηνοτρόφων, αφού ο κύριος όγκος των συνδημοτών του ασχολείται με την κτηνοτροφία και ηγείται δράσεων για την πάταξη της ζωοκλοπής, ιδρύει Πανεπιστημιακό Χωριό, διοργανώνοντας θερινά μαθήματα με τη συνεργασία ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων.

Η αυτοδιαχειριστική του αντίληψη για το ρόλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης τον οδηγεί στη σύλληψη της ιδέας της συνεργασίας των δήμων και κοινοτήτων του ορεινού όγκου του Ψηλορείτη. Έτσι, με πρωτοβουλία του ιδρύεται το «Αναπτυξιακό Κέντρο Ορεινού Μυλοποτάμου – ο Ψηλορείτης», που αργότερα λαμβάνει τη μορφή ανώνυμης αναπτυξιακής δημοτική εταιρείας με τον διακριτικό τίτλο «Α.Κ.Ο.Μ.Μ. – ΨΗΛΟΡΕΙΤΗΣ» Α.Α.Ε. Ο.Τ.Α. Η δράση του δεν εξικνείται στα στενά όρια της Κρήτης, επεκτείνεται και στην Ελλάδα, όπου βρίσκοντας συμπαραστάτες, θέτει σε εφαρμογή την ιδέα του για τη συνεργασία των παράκτιων περιοχών της Μεσογείου και αργότερα της Ευρώπης και διοργανώνονται συνέδρια για τον σκοπό αυτό. Υπήρξε μια καινοτομία που φέρει την σφραγίδα του. Ιδρύει το 1995 το Κ.Ε.Κ. «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΡΗΤΗΣ», με σκοπό την υποστήριξη των δήμων και κοινοτήτων Κρήτης, και διατελεί πρόεδρός του μέχρι το 2002.

Η Περιφέρεια Κρήτης και η «Α.Κ.Ο.Μ.Μ. – ΨΗΛΟΡΕΙΤΗΣ» Α.Α.Ε. Ο.Τ.Α., θέλοντας να τιμήσουν την προσωπικότητα και το έργο του Γεωργίου Ι. Κλάδου, διοργάνωσαν τον περασμένο Ιούλιο στον χώρο του Φυσικού Πάρκου Ψηλορείτη μιαν εκδήλωση, ονοματοδοτώντας μιαν αίθουσά του σε «ΑΙΘΟΥΣΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Ι. ΚΛΑΔΟΥ». Στη διάρκεια αυτής της εκδήλωσης παρουσιάστηκε και το ντοκιμαντέρ του σκηνοθέτη Λευτέρη Χαρωνίτη «Γεώργιος Ι. Κλάδος, ένας καινοτόμος πολίτης», με θέμα τη ζωή και το έργο του τιμώμενου.

Ο Γιώργης Κλάδος υπήρξε, πράγματι, πρωτοπόρος και καινοτόμος, ηθικός και πολιτικός, οραματιστής και δημιουργός, ενεργός πολίτης μέχρι το τέλος του βίου του. Έφυγε πλήρης ημερών, πλήρης έργων αλλά και πλήρης σεβασμού.

Ο Γιώργος Μ. Βαθιανάκης είναι δικηγόρος