BEFORE THE RAIN (ΜΕΤΑ ΤΗ ΒΡΟΧΗ): Η ΒΡΟΧΗ ΩΣ ΚΑΘΑΡΣΗ ΚΑΙ ΩΣ ΥΠΟΣΧΕΣΗ...

Σε μια γεμάτη αίθουσα στον κοινωνικό χώρο των ιδρυμάτων Καλοκαιρινού, παρουσιάστηκε από τις ΡΩΓΜΕΣ η ταινία "Πριν τη βροχή" στις 23.07.2018... ήταν την ημέρα της φονικής πυρκαγιάς που έπληξε την ανατολική Αττική. 

Η καθαρτική βροχή -που συγχρόνως αποτελεί υπόσχεση αλλά και πρόκληση για όλους μας-, θα μπορέσει να διαπεράσει το σκληρό μας περίβλημα, μόνο όταν αναμετρηθούμε με τον ίδιο μας τον εαυτό... μόνο όταν ξεπεράσουμε καταστροφικές νοοτροπίες, διώξουμε τις παρωπίδες και σπάσουμε στερεότυπα...

Η εισήγηση - πρόλογος στην ταινία από τον συμμετέχοντα στις ΡΩΓΜΕΣ πολιτικό επιστήμονα - ιστορικό, Νίκο Πρινιωτάκη:

Δεν θα σας απασχολήσω πολύ μια και κείνο που αξίζει δεν είναι κάποιου τύπου ανάλυση πάνω σ’ αυτό που θα δούμε. Εκείνο που τελικά μετρά είναι οι προσωπικές ματιές του καθενός, οι αναγνώσεις και οι ερμηνείες πάνω σε ένα θέμα επίκαιρο όσο ποτέ άλλοτε.

Θέμα μας είναι ο Άλλος (με το Α κεφαλαίο). Ο διαφορετικός, η ετερότητα και η ετεροδοξία. Αόρατος ή ορατός δεν έχει και τόσο σημασία ποιος είναι αυτός ο άλλος. Η ταινία αναφέρεται βέβαια στη Δημοκρατία της Μακεδονίας την περίοδο διάλυσης και εμφύλιου σπαραγμού στη Γιουγκοσλαβία. Μπορούσε όμως κάλλιστα να διαδραματίζεται και σήμερα στο Ζεφύρι και στην Αγία Βαρβάρα, στη Μόρια και στο Λαύριο στα υποβαθμισμένα κέντρα των ελληνικών ή ευρωπαϊκών πόλεων, στις ζώνες του λυκόφωτος που περιβάλλουν σαν φωτοστέφανο τα μεγάλα αστικά κέντρα.

Σε κάποια στιγμή της ταινίας αναφέρεται, αν δεν κάνω λάθος, η φράση «ο χρόνος είναι ανερμάτιστος ο κύκλος ακανόνιστος». Ο συμβολισμός του κύκλου μας δίνεται περισσότερο από μια φορές για να μας εισάγει στο κλίμα της ταινίας. Ξεχωριστοί κύκλοι , παράλληλες και ασύμπτωτες πορείες κοινοτήτων που ζουν και αναπτύσσονται με τους δικούς τους νόμους (άγραφοι κατά κανόνα) αλλά καθόλα ισχυροί και δεσμευτικοί. 

Οι μεν εγκλωβισμένοι σε μια τελετουργία και σ’ ένα αυστηρό επαναλαμβανόμενο τυπικό, δοξαστικό και ατελέσφορο. 

Οι δε εγκιβωτισμένοι στους κανόνες ενός εθιμικού πατριαρχικού δικαίου που καθορίζει τις ζωές των ανθρώπων, τις υποτάσσει και τις κανονικοποιεί. 

Διαφυγή καμία. Και όμως είναι μέσα σ’ αυτό το στέρφο περιβάλλον που η ζωή αναπνέει. Βρίσκει τρόπο να ΄ρθει σε επαφή με το άλλο. Δεν χρειάζονται καν λέξεις και λόγια. Και τότε είναι που κινητοποιείται ένας δολοφονικός μηχανισμός (επ’ αφορμή ενός θολού φονικού υπό αδιευκρίνιστες μάλλον συνθήκες). 

Ο κύκλος δεν μπορεί να σπάσει. Τανύζει αλλά κρατά. Το άνοιγμα στην ελευθερία, τον αυτοπροσδιορισμό, τη νεωτερικότητα εν γένει πρέπει να σταματήσουν προτού καν αρχίσουν. 

Καταλύτης σ’αυτή την προσπάθεια να υπερβούμε τα όρια και τις κόκκινες γραμμές, εμφανίζεται ένα άτομο ξεχωριστό και αναγνωρίσιμο προερχόμενο κι αυτό από μια κλειστή κοινότητα που κατατρύχεται από τους δικούς του δαίμονες. Όμως ας μην κοροϊδευόμαστε. 

Ουσιαστική διέξοδος από τέτοιου τύπου κλειστά συστήματα μπορεί να δοθεί μόνο μέσω εξέγερσης. Και η εξέγερση προφανώς δεν γίνεται μέσω Καλάσνικοφ,  αλλά εντός τοιχωμάτων εγκεφάλου. Αγώνας αδυσώπητος, συνεχής και μακροχρόνιος.

Ούτε αποτελεί βέβαια λύση η κοσμοπολίτικη σούπα τύπου multi-kuti όπου οι διαφορετικές ταυτότητες συνωθούνται παραθετικώς η μία δίπλα στην άλλη σε συνθήκες γκετοποίησης και απλής ανοχής που ενίοτε μάλιστα ξεφεύγουν και εκρήγνυνται.

Αυτός που ζει μέσα στην κοινότητα δεν ζει πραγματικά λέει ο Καμύ στον Ξένο.

Για να μην αλλοτριωθούμε όμως και να μην μεταμορφωθούμε σε ξένους, οφείλουμε να βγούμε έξω απ’ αυτήν την κοινότητα να γνωρίσουμε και να γνωριστούμε. Να λερωθούμε με το ανώνυμο πλήθος και να ξαναγεννηθούμε.

Η βροχή ως κάθαρση αλλά και ως υπόσχεση για την έλευση μια νέας εποχής θα έρθει τελικά. Χρέος μας όμως και συμβολή μας σ’ αυτή την προσπάθεια να αναμετρηθούμε πρώτιστα με τον ίδιο μας τον εαυτό.Στην αντίθετη περίπτωση το τζίνι έχει βγει ήδη απ’ το μπουκάλι και κάποια στιγμή θα μας χτυπήσει την πόρτα.

Μια εικόνα χίλιες λέξεις λοιπόν. Σας παραδίνω στην αγκαλιά της ταινίας

Νίκος Πρινιωτάκης 23/7/2018

Before the Rain: Σκηνοθεσία Milcho Manchevski Oscar Καλύτερης ξένης Ταινίας (1995) Χρυσός Λέων της Βενετίας (1994). Ερμηνεία δυνατή και πειστική, μουσική υποβλητική, φωτογραφία που καρφώνεται στη μνήμη και σε στοιχειώνει.