ΣΥΡΙΖΑ: ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ ΜΕ ΠΟΙΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ;

Του Φίλιππου Βαμβουκάκη

Όταν η αριστερά μιλάει για τομές και ανοίγματα, συνήθως υπάρχει η επιφύλαξη της συστημικής «επιμόλυνσης». Άλλωστε δεν είναι λίγα τα παραδείγματα της πλήρους ενσωμάτωσης κομμάτων του αριστερού – προοδευτικού τόξου, στο πλαίσιο της κυρίαρχης πολιτικής και ιδεολογίας αλλά και των  σχετικών αξιών, σε Ελλάδα και Ευρώπη.

Ιστορικά έχουν αποτυπωθεί πολλών ειδών «επιμολύνσεις»: αυτή της αδιαμεσολάβητης επαφής με την κοινωνία και τους αγώνες της, αλλά και αυτή της «προσβολής» από τον «ιό» της κυβερνησιμότητας, δίχως ιδεολογικές αντιστάσεις και αξιακούς κώδικες. Όμως, υπάρχει και ο «ιός» του αναχωρητισμού, που βολεύει την αριστερά της αποφυγής της ευθύνης της «διαχείρισης» και της «τριβής» με τους αστικούς θεσμούς.

Η επιλογή βρίσκεται στο ίδιο το κόμμα και στις συλλογικές αποφάσεις του: Αφορά στον σχεδιασμό να καταστούν οι ιδέες της αριστεράς για κοινωνικό, πολιτισμικό και οικολογικό μετασχηματισμό -με δημοκρατία και ελευθερία- ηγεμονικές στην πράξη.

Όσο πιο κοντά βρίσκεται η αριστερά στην διακυβέρνηση, τόσο πιο μεγάλη είναι η ανάγκη να ενδυναμώνει η ιδεολογική δουλειά στο εσωτερικό της και στις κοινωνικές ομάδες που εκπροσωπεί. Διαφορετικά η λειτουργία της δε θα διαφέρει από αυτή των άλλων κομμάτων εξουσίας, που συνίσταται κύρια στο μοίρασμα των «ωφελημάτων» της στρεβλής ανάπτυξης και των «λαφύρων» ενός καταλεηλατημένου δημόσιου τομέα.

• Το επίδικο του σήμερα

Η κρίση που βίωσε η ελληνική πολιτεία, δεν ήταν απλά δημοσιονομική.  Ήταν το αποτέλεσμα της ίδιας της φύσης του παραγωγικού υποδείγματος της χώρας το οποίο δεν της επέτρεψε  να μετασχηματιστεί σε μια οικονομία γνώσης που επενδύει στο εργατικό δυναμικό της. Μετά από δέκα σχεδόν χρόνια υφεσιακού κύκλου, αυτό που απαιτείται είναι η μετάβαση σε ένα νέο παραγωγικό υπόδειγμα το οποίο θα έχει στον πυρήνα του την καινοτομία, την αλληλέγγυα κοινωνική οικονομία και την υγιή επιχειρηματικότητα. Η μετάβαση αυτή προϋποθέτει ριζοσπαστικούς μετασχηματισμούς στη δημόσια διοίκηση, στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών, στις επιχειρήσεις αλλά και στο ανθρώπινο δυναμικό.

Για να υποστηριχτεί όμως αυτό απαιτείται η συγκρότηση ενός προοδευτικού κοινωνικού μετώπου. Το μέτωπο αυτό μπορεί να αποτελέσει τον εγγυητή των τομών που θα μετασχηματίσουν την ελληνική κοινωνία και οικονομία. Ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να επιτελέσει το σκοπό του, μόνο ως ο πολιτικός φορέας του προοδευτικού αυτού μετώπου. Εάν στα πλαίσια μιας πλατιάς συμμετοχικής διαδικασίας η πολιτική του αναπαραγωγή συνδυαστεί με τον πολλαπλασιασμό του κοινωνικού του εκτοπίσματος, ενδυναμώνοντας το ιδεολογικό του στίγμα, συνθέτοντας πλειοψηφικούς κοινωνικούς συσχετισμούς, θα έχει πετύχει να παίξει έναν πρωτοποριακό για τα δεδομένα της ιστορικής συγκυρίας, ρόλο.

• Το «ψηφιακό» κόμμα: Το άλογο μπροστά από το κάρο;

Η ηλεκτρονική πλατφόρμα υπό αυτές τις προϋποθέσεις αποτελεί ένα επικουρικό "εργαλείο". Φτάνει το κόμμα να μη θελήσει να μπει στον πειρασμό αντικατάστασης του ζωντανού εαυτού του με κάτι άυλο, εναποθέτοντάς σε αυτό την επίλυση όλων των ζητημάτων. Απαραίτητη προϋπόθεση: Η λειτουργία του ως «συλλογικός διανοούμενος», ως «Συλλογικός Ηγεμόνας» με τη γκραμσιανή έννοια. Γιατί το «κόμμα» της αριστεράς, δεν αποτελεί απλό εκπρόσωπο κοινωνικών ομάδων, αλλά λειτουργεί ως «παιδαγωγός», «διαπλαστής» και «οργανωτής» μιας κοινωνικής συμμαχίας που τη μετασχηματίζει σε «ιστορικό μπλοκ» ανατροπής.     

    

Η ηλεκτρονική εποχή μεταβάλλει ήδη την καθημερινότητα όλων. Η άρνησή της αναγκαιότητας του ψηφιακού μετασχηματισμού κινείται στα όρια ενός ανιστόρητου ιδεαλισμού. Η παράβλεψη των υλικών συνθηκών κινείται πέρα και έξω από τις θεωρητικές προσεγγίσεις της αριστεράς. Χρειάζεται να μπει κανείς μέσα στο ψηφιακό τρένο και να κάνει το ταξίδι. Ο προορισμός παραμένει σταθερός. Το νέο κόμμα δεν αποτελεί μια ύπαρξη «εν κενώ»: Μόνο οι κύριες, ιστορικά διαμορφωμένες ιδεολογικές, πολιτικές, και πολιτισμικές συνισταμένες, μπορούν να αποτελέσουν τις  βάσεις πάνω στις οποίες θα στηριχτεί το νέο εγχείρημα.

Προφανώς αναδύονται ερωτήματα που χρήζουν συλλογικής απάντησης και κυρίως πόσο «ζωντανό» κομματικό χώρο θα διεκδικήσει η «ψηφιακή συνιστώσα» και πόσους βαθμούς αυτονομίας θα έχει σε σχέση με το «κλασικό κόμμα». Το σίγουρο είναι ότι πρέπει να διασφαλιστούν η διαφάνεια, η ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων και η δημοκρατία, ώστε να μην υπάρξει διολίσθηση από τη σημερινή στασιμότητα, σε μια μεταδημοκρατική χίμαιρα ψευδεπίγραφης κινητικότητας, σε ένα απολίτικο, ασπόνδυλο κάτι, με μια επίφαση δημοκρατικότητας.

Δεν καθορίζεται σήμερα «εντός και επί τα αυτά» η έκβαση του αγώνα, αλλά στους υλικούς και άυλους χώρους δράσης και έκφρασης των ανθρώπων, εκεί που υπάρχουν ή δημιουργούνται συνθήκες ουσιαστικής κοινωνικής και πολιτικής παρέμβασης. Το «ψηφιακό σύμπαν» περιλαμβάνεται a priori στους χώρους αυτούς.

• Οι Προκλήσεις και οι "σειρήνες"...

Η έλλειψη ενός συνεκτικού, οικουμενικού και αξιοβίωτου προοδευτικού οράματος, καθώς και η ανιστόρητη πολυδιάσπαση του ευρύτερου χώρου της αριστεράς, καθιστούν αδήριτη την ανάγκη συμπαράταξης ευρέων κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, ως αντίσταση στην κυρίαρχη ιδεολογία, πράξη και τάξη. Το μη σχηματοποιημένο όραμα, αποτελεί ταυτόχρονα και μια ευκαιρία συνδιαμόρφωσής του από τα κάτω. Η κυβερνητική εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί πολύτιμη παρακαταθήκη προς αυτήν την κατεύθυνση.

Σε μια πορεία απομαζικοποίησης, αποδυνάμωσης του ιδεολογικού σκέλους και «παθητικοποίησης», το συλλογικό εμείς τείνει να συναρθρώνεται ολοένα και περισσότερο από την τεχνητή συγκόλληση των θραυσμάτων ξεχωριστών ατομισμών, ή συνδεδεμένων μαζί τους ομάδων. Τίποτε πιο συντηρητικό από αυτό, καθώς συμβαδίζει με τη σταδιακή «κρατικοποίηση» των κομματικών στελεχών, την «αυτονόμηση» των κοινοβουλευτικών και την ευδοκίμηση παραγοντισμών. Αυτό συμβάλει στην απομάκρυνση από την κοινωνία και στην «καρτελοποίηση» του κόμματος.

Τα αποϊδεολογικοποιημένα κόμματα-καρτέλ, «εμπορεύονται» τα ίδια προϊόντα και απαιτούν υψηλή ένταση κεφαλαίου (σύμβουλοι ηγεμόνων) και όχι υψηλή ένταση εργασίας (ακτιβιστές και ιδεολόγοι). Η «πελατεία» τους μοιραία αποτελείται από αγοραστές «προϊόντων» και όχι ιδεών. Αυτή η πελατεία με ευκολία κινείται από το ένα κόμμα-προϊόν στο άλλο. Αυτό αποτελεί μια μεγάλη παγίδα αλλοτρίωσης και δεν μπορεί να έχει σχέση με την αριστερά που φιλοδοξεί να ριζώσει στην κοινωνία, να ζυμωθεί με αυτήν και να αντλήσει δύναμη αμφισβήτησης και ανατροπής.

Η συνέχεια στον ανοικτό διάλογο, στους κοινωνικούς  αγώνες, στα πληκτρολόγια και στις… οθόνες.

Ο Φίλιππος Βαμβουκάκης είναι μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ