Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ

Του Σήφη Φανουράκη*

Επιβλήθηκε από την Κυβέρνηση το έσχατο μέτρο της απαγόρευσης της κυκλοφορίας. Φορτώθηκαν οι ευθύνες της πανδημίας στην «ατομική ευθύνη». Αποφεύγεται η κάλυψη των πραγματικών αναγκών της δημόσιας περίθαλψης, την οποία «χειροκροτούν» επικοινωνιακά.

Αυτή δεν είναι μια κανονική κατάσταση αστικής δημοκρατίας. Είναι μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης, χωρίς βέβαια αναστολή συνολική του Συντάγματος. Από την άλλη, o Μάικ Ράιαν του Π.Ο.Υ. τόνισε, «…πως το σκληρό μέτρο της  καραντίνας δεν  είναι το πιο αποτελεσματικό, αλλά ότι πρέπει να υπάρχουν οι κατάλληλες υπηρεσίες στη δημόσια υγεία, ώστε τα κρούσματα να εντοπίζονται, να απομονώνονται και να ιχνηλατούνται οι επαφές τους, ώστε να «σπάσει» η αλυσίδα της μετάδοσης. Αυτό που πραγματικά πρέπει να κάνουμε είναι να επικεντρώσουμε σε αυτούς που είναι άρρωστοι, αυτούς που έχουν τον ιό. Να τους απομονώσουμε, να βρούμε με ποιους ανθρώπους ήρθαν σε επαφή και να τους βάλουμε σε καραντίνα. Ο κίνδυνος αυτή τη στιγμή με τις καραντίνες, είναι ότι αν δεν θέσουμε σε προτεραιότητα ισχυρά μέτρα για την τόνωση της δημόσιας υγείας, όταν αρθούν τα μέτρα περιορισμού, θα επανέλθει ο κίνδυνος μετάδοσης της ασθένειας σημείωσε, προειδοποιώντας για ένα νέο κύμα πανδημίας. Η συντριπτική πλειοψηφία των χωρών έχει εφαρμόσει καραντίνες, επιρρίπτοντας στους πολίτες την ευθύνη της μη μετάδοσης, ωστόσο το εξοντωτικό ψυχολογικά μέτρο, φαίνεται ότι δεν είναι το πλέον αποτελεσματικό καθώς τα κρούσματα πολλαπλασιάζονται με σταθερούς ρυθμούς σε όλες τις χώρες, πλην της Κίνας, όπου ο συναγερμός έχει αρθεί προς το παρόν». 

Βέβαια, το «κατεπείγον» της επιδημίας που βιώνουμε, αναδεικνύει ότι, ο άκρατος ατομικισμός υπερισχύει του συλλογικού. Είναι αλήθεια ότι, η επιμονή μας στην "καθημερινότητα" οδηγεί, σε πολλές περιπτώσεις, στην παραβίαση των έκτακτων μέτρων για την αποτροπή εξάπλωσης του νέου φονικού ιού. Δυστυχώς αυτά είναι τα αποτελέσματα του νέο-φιλελευθερισμού που προτάσσει το ατομικό συμφέρον σε βάρος του γενικού, στα πλαίσια πάντα των ελευθεριών.

Εκτός των άλλων, ο νέος ιός επέφερε την πλήρη αμφισβήτηση όλου αυτού του συστήματος των ψεύτικων «φιλελευθερισμών» που προπαγάνδιζε και προωθούσε μανιωδώς τις ιδιωτικοποιήσεις, ως πανάκεια για την αντιμετώπιση των κρίσεων του καπιταλισμού και αποτέλεσε το ιδεολογικό υπόβαθρο «θεμελίωσης» της Ε.Ε.

Τόσα χρόνια ένα ευρύ δίκτυο από πληρωμένους δημοσιογράφους, διανοούμενους και μαζικά μέσα επικοινωνίας καλλιεργούσαν με σθένος το ψεύτικο αφήγημα της παγκοσμιοποίησης· όλοι αυτοί προσπαθούσαν να μας χειραγωγήσουν, επαναλαμβάνοντας μονότονα ότι, το ιδιωτικό αποτελεί την παγκόσμια πανάκεια, ενώ το δημόσιο αποτελεί το απόλυτο κακό.

Όμως τώρα είναι σαφές ότι, ο δημόσιος τομέας υγείας είναι αυτός που επωμίζεται όλο το βάρος της υγειονομικής κρίσης και όλοι προστρέχουν σ΄αυτόν, επαινώντας μάλιστα τους «ήρωες» εργαζόμενούς του.

Μετά την συνθήκη του Μάαστριχ μας έλεγαν ότι, για την επιτυχία του εγχειρήματος της «Ένωσης», είναι αναγκαία η αποκρατικοποίηση βασικών κλάδων της οικονομίας, της δημόσιας Υγείας, της Ασφάλειας, των Μεταφορών, της Παιδείας, του πολιτισμού, με στόχο βέβαια την ιδιωτικοποίησή τους, στα πλαίσια πάντα της «θαυματουργής» αυτορρύθμισης της αγοράς.

Ο όρος βέβαια της «αυτορρύθμιση της αγοράς» δεν είναι τίποτα άλλο από τα κέρδη. Για παράδειγμα, ο ιδιωτικός τομέας υγείας είναι «άφαντος» στην πανδημία. Περιμένει τους «φραγκάτους» για τα τεστ ελέγχου, αφού σκόπιμα δεν εφαρμόζεται η οδηγία του Π.Ο.Υ. για εκτεταμένους προληπτικούς ελέγχους! Μήπως για αυτό οι ντόπιοι «καλοί μαθητές» του Φρίντμαν δεν καλύπτουν την έλλειψη των αντιδραστήρων των δημόσιων νοσοκομείων από τον ιδιωτικό τομέα; 

Σε αυτή την ανθρωπιστική κρίση, όλοι οι ακραιφνείς ντόπιοι νεοφιλελέδες τώρα «ανακάλυψαν» το δημόσιο σύστημα υγείας και όλοι έγιναν «χουβαρντάδες» και θέλουν να το ενισχύσουν. Μάλιστα ο «ιεροφάντης» του νεοφιλελευθερισμού Στέφανος Μάνος ομολόγησε ότι, «Η κρίση βοήθησε να φανεί μια άλλη, καλύτερη πλευρά της δημόσιας διοίκησης. Πιο γρήγορη και αποτελεσματική από ό,τι την ξέραμε. Αντίθετα η ιδιωτική επιχείρηση φάνηκε να δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις ταχύτητας και αποτελεσματικότητας που επιβάλλει η πανδημία».Βέβαια «πριν αλέκτωρ λαλήσει» βόλεψαν τους «κλινικάρχες», δίνοντας τα διπλάσια χρήματα για ενοικίαση των κλινών Μ.Ε.Θ. των ιδιωτικών κλινικών, αντί να εξοπλίσουν τα δημόσια νοσοκομεία της χώρας με τις αναγκαίες Μ.Ε.Θ.

Είναι σαφές ότι, ο ιδιωτικός τομέας και η κυβέρνηση βλέπουν την κρίση ως μια τρομερή ευκαιρία για κερδοσκοπίες. Από την άλλη δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σύμφωνα με την πράξη νομοθετικού περιεχομένου για τους επόμενους έξι μήνες δίνεται η δυνατότητα στους εργοδότες να απασχολούν τους εργαζόμενους κατά το ήμισυ με μειωμένες αποδοχές αντίστοιχα κατά 50%.

Μετά από τέτοιες συμπεριφορές είναι αναγκαίος ο «συλλογικός αναστοχασμός» για την προστασία των κοινών δημόσιων αγαθών της υγείας, της παιδείας, της ασφάλειας, των μεταφορών, του πολιτισμού. Πάνω απ΄όλα όμως είναι αναγκαία, η «συλλογική» στράτευση για την αλλαγή της νοοτροπίας του άκρατου ατομικισμού.

Τα παραδείγματα της Κίνας και της Ιταλίας είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα αντιμετώπισης της πανδημίας που απειλεί ολόκληρο τον πλανήτη : Στη μεν Κίνα η κατάσταση ελέγχετε χάριν στην ισχυρή παρουσία των δομών ενός ισχυρού κράτους, που επέβαλε τη «συλλογική θέληση» για την απόκρουση της πανδημίας, με αυστηρά μέτρα. Στη δε Ιταλία η κατάσταση είναι σχεδόν ανεξέλεγκτη, αποτέλεσμα της διάλυσης του δημόσιου χαραχτήρα της υγείας από περιφέρεια σε περιφέρεια, ιδιαίτερα στις μεγάλες περιφέρειες του Βορρά, όπου τώρα και χρόνια έχουν «εμφιλοχωρήσει» οι πολιτικές των ιδιωτικοποιήσεων· είναι οι περιφέρειες όπου ασκεί την πολιτική εξουσία η Λέγκα του Σαλβίνι.

Όλη η δυτική Ευρώπη δοκιμάζεται τώρα από την κληρονομιά των «ιδανικών», της αλόγιστης παγκοσμιοποίησης, της «ελεύθερης αγοράς», του ατομικισμού και του αστικού φιλελευθερισμού.

Είναι εμφανές ότι τα «φιλελεύθερα ιδεώδη», δηλαδή ο καπιταλισμός, επιβιώνει μεταρρυθμίζοντας συνεχώς την δική του κατάσταση. Με τον ίδιο τρόπο, θα επιχειρήσει την εργαλειοποίηση του ιού και της πανδημίας, μετατρέποντάς την σε «τεχνική εξουσίας», όπως παλιότερα εργαλειοποίησε την τρομοκρατία.

Είναι σίγουρο ότι, οι κυβερνήσεις και η παγκόσμια ελίτ θα εκμεταλλευτεί την πανδημία. Οι ιδιωτικές βιομηχανίες θα εκμεταλλευτούν την ευκαιρία να κερδοσκοπήσουν μέσα στις μεγάλες κρίσεις. Η πολιτική στρατηγική της οικονομικής ελίτ χρησιμοποιεί τις κρίσεις μεγάλης εμβέλειας, ώστε να προωθήσει πολιτικές που συστηματικά διευρύνουν την ανισότητα και υπονομεύουν το κοινωνικό κράτος.

Έχει καταγραφεί ότι, σε στιγμές κρίσεων οι άνθρωποι φροντίζουν κατ΄αρχήν τις καθημερινές ανάγκες για να επιβιώσουν και επίσης εμπιστεύονται περισσότερο εκείνους που κατέχουν την εξουσία. Την ώρα της κρίσης δεν προσέχουμε όσο πρέπει τα παιχνίδια της εξουσίας, η οποία προωθεί πολιτικές πόλωσης του πλούτου.

Είναι σαφές ότι, η παρούσα κρίση μας βοηθά να ανακαλύψουμε  ρεαλιστικά, πώς είμαστε συνδεδεμένοι ο ένας με τον άλλο, παρόλο που το βάρβαρο οικονομικό σύστημα επιδιώκει να μας το αποκρύπτει επιμελώς και να μας ωθεί στον ατομικισμό. Άρα αν δεν φροντίσουμε το δημόσιο σύστημα υγείας και δεν έχουμε αλληλεγγύη μεταξύ μας, είμαστε ευάλωτοι και έρμαια αυτής της ανθρωπιστικής κρίσης. Και όπως λέει και ο Άγκαμπεν : «Το κύμα πανικού που έχει παραλύσει τις χώρες, δείχνει καθαρά ότι, η κοινωνία μας δεν πιστεύει πια σε οτιδήποτε άλλο εκτός απ’ την γυμνή ζωή[…]

Ο φόβος είναι κακός σύμβουλος, αλλά προκαλεί την εμφάνιση διάφορων πραγμάτων που ο καθένας υποκρίνεται ότι δεν βλέπει». 

*Ο Σήφης Φανουράκης είναι αρχιτέκτονας